Sołectwo Trzciana

Wioska położona w południowej części gminy. 7 km od Mielca, 4 km od rzeki Wisłoki, pomiędzy Wolą Mielecką i Czerminem, ciągnąc się na długości 5 km. Posiada powierzchnię 18,60 km2. Pierwsze osadnictwo w tzw. epoce grupy tarnobrzeskiej 1200-300 lat przed Chr. czego dowiodły prowadzone prace archeologiczne, podczas których odnaleziono m.in. urny z prochami. Tłumaczenie nazwy wsi pochodzi od „miejsca zarośniętego trzciną”, lub „trzęsawiska” czy „trzęsawy”, jako że rzeczywiście Trzciana leży na gruntach o niskich wodach gruntowych i łatwo jest podtapiana do tej pory podczas ulewnych deszczów, a miejscowy kościół posadowiony jest na 200 palach, o długości 4 metrów i średnicy 30-40 cm każdy.

Pierwsza wzmianka z 10 listopada 1405 roku przy okazji podziału dóbr Tresków h. Gryf, właścicieli dóbr mieleckich pomiędzy braci: Paszkę z Trestczyna i Jana z Gierczyc. W II poł. XV w. własność rodu Mieleckich – Waleriana Mieleckiego. W latach 1578-1581 należała do powiatu sandomierskiego. W czasach króla Stefana Batorego wieś należała do Hetmana Wielkiego Koronnego Mikołaja Mieleckiego, a później m.in. do rodziny Słońskich. W 1608 r. jej dziedzicem był hetman Jan Karol Chodkiewicz, Hetman Wielki Litewski, zaś w XVIII w. dziedzictwo wsi przeszło w ręce rodziny hr. Morsztynów, herbu Leliwa mieszkających w Chorzelowie. W połowie XVIII w. majętności mieleckie, w tym i Trzcianę odkupiła rodzina Ossolińskich zamieszkała w renesansowym pałacu w Zgórsku, zaś na początku XIX w. wioskę nabył niejaki Weber, który zabity został wraz z kilkoma oficjałami podczas rabacji chłopskiej 1846 r. Wówczas to jego brat ukrył się w stogu siana i w ten sposób uniknął śmierci. Po rabacji wspomina się o istnieniu w wiosce folwarków, ale nie ma na to wyraźnych dowodów, zaś na początku XX w. grunty wiejskie nabywane są przez prywatnych „kolonistów”, którzy kupowali ziemię od właścicieli, prawdopo-dobnie Żydów, wśród których wymienia się Hupke lub Hupka. Pod koniec XIX w. wieś należała do parafii w Czerminie, była położona wzdłuż gościńca i liczyła 187 domów. W jej części zwanej Wychylówka było 9 domów, Podlesiu – 3 i w Wymysłowie 8 domów. W tym czasie w wiosce wraz z wólkami i obszarem dworskim (na terenie obecnej Dąbrówce Osuchowskiej) było 219 domów, 955 mieszkańców, w tym 62 Żydów i 3 protestantów. Posiadłość większościowa obejmowała 940 mórg ziemi i 79 mórg łąk i pastwisk należała w okresie międzywojennym do rodziny Luków. Posiadłość większościowa 238 mórg była własnością księżnej Jadwigi de Ligne. W wiosce był także dworek szlachecki a potem ziemiański, który stał nad rzeczką Wiśnią w paśmie pól, gdzie mieszkali Ćwięka, Pogoda i Wiecherski, a podobno niegdyś dom Pogodów był przeróbką dworskiej stajni. Po drugiej stronie stał spichlerz dworski, a glina do wyrobu cegieł na budowę dworu była wydobywana tuż za rzeczką, przy drodze, gdzie do dziś zachował się staw należący obecnie do Eugeniusza Lesia. Natomiast na polu dworskim w drugiej połowie XX w. zbudowano kościół. Trzciana była wioską wiatraków, do 1939 r. było ich podobno 42, z których do dnia dzisiejszego pozostały dwa.

24 kwietnia 1932 r. w Trzcianie, jak wspomina Franciszek Stachnik, odbył się wiec chłopski z udziałem ponad 6000 osób. W wiecu wziął udział m.in. Wincenty Witos, Roman Gesing i sekretarz ZP PSL adwokat Murkociński. Podczas wiecu atmosfera była tak gorąca, że naprędce sklecona trybuna wraz z Witosem i innymi działaczami chłopskimi osunęła się, ale nikt nie odniósł szwanku. Trybunę podniesiono i Witos dokończył swoje przemówienie. Druga tak ważna wizyta na wysokim szczeblu miała w Trzcianie miejsce dopiero 14 stycznia 1996 r., kiedy to w miejscowej szkole odbył się „Opłatek samorządowy”, w którym poza przewodniczącym Rady Gminy – Józefem Skawińskim i wójtem – Jerzym Łazem, pełniących rolę gospodarzy, udział wzięli m.in. senator Józef Frączek, poseł Andrzej Gąsienica-Makowski oraz polityk Gabriel Janowski.